Określenie „antybiotyk” używane jest powszechnie w celu określenia grupy związków o właściwościach niszczących lub hamujących wzrost i rozwój drobnoustrojów. Mogą one działać nie tylko na bakterie, ale także na pierwotniaki i grzyby. Antybiotyki stosowane są jako leki weterynaryjne, dodatki paszowe i inne. Pod względem przydatności terapeutycznej dzielimy je na antybiotyki podstawowe oraz antybiotyki uzupełniające. Jeśli chodzi o mechanizm działania, możemy podzielić je na bakteriobójcze i bakteriostatyczne.

Pozostałości antybiotyków w mleku zwierząt są szczególnie niebezpieczne. Sprzyja to przede wszystkim rozwojowi i szerzeniu się antybiotykooporności. Mleko pozyskane od krów, u których występuje mastitis oraz produkty otrzymane z takiego mleka, mogą być przyczyną chorób u ludzi  na skutek zakażenia i/lub zatrucia toksynami bakteryjnymi. Leczenie tej jednostki chorobowej u krów odbywa się poprzez stosowanie antybiotyków. Leki te wydalane są głównie przez układ moczowy, ale także przez gruczoł mlekowy – przez wyprodukowane mleko. Czas wydalania antybiotyków zależy głównie od jego składu, sposobu aplikacji i dawki. Antybiotyki stosowane w okresie zasuszania charakteryzują się długim okresem karencji. Leki te mogą być podawane na różne sposoby: domięśniowo, dożylnie, podskórnie lub bezpośrednio przez kanał strzykowy do zatoki wymienia. Błąd człowieka to najczęstsza przyczyna obecności antybiotyków w mleku. Badania wskazują, że 46% przypadków obecności antybiotyków były bezpośrednie – przez nieprzestrzeganie okresu karencji dla preparatów, pomyłkowy dój krowy zasuszonej przez podanie antybiotyku, krótki okres zasuszenia krów, którym podano antybiotyk. Reszta przypadków, czyli 54%, były to przypadki zawleczone (pośrednie), w tym: nieprzestrzeganie kolejności podczas udoju, niedokładne mycie i dezynfekcja urządzeń udojowych, błędna obsługa linii i hal udojowych.

Aby pozyskiwać mleko wolne od antybiotyków należy przestrzegać zaleceń weterynarza oraz stosować się do poniższych wskazówek:

1. Przestrzegać okresu karencji lekarstw – rozważne zasuszanie pod osłoną antybiotyków,
2. Znakować krowy leczone, np. poprzez zakładanie opasek plastikowych na nogi,
3. Zachowywać kolejność udoju – najpierw krowy zdrowe, później krowy chore,
4. Dokładnie myć urządzenia udojowych – woda o temp. Min. 50 ◦C oraz odpowiednie środki czyszczące,
5. Doić krowy chore oddzielnie,
6. Dokładnie czyścić powierzchnie udojowe z resztek mleka.

O dokładnych skutkach pozostałości antybiotyków w mleku napiszemy w kolejnym wpisie z tej serii.

Źródło: Kuczyńska B, Puppel K, Chrulska K. „Antybiotyki w leczeniu zwierząt”. Przegląd mleczarski, 3/2013: 10-14.